عملیات «خیبر» در ساختمان «عمار»؛ مصاحبه اختصاصی «خیمه» با خانم اسلام‌لو

به گزارش روابط عمومی خیمه، به انگیزه ۲۱ تیرماه، روز حجاب و عفاف، با نعیمه اسلاملو مدیر مؤسسه فرهنگی کاربردی خیبر گفتگو کردیم شرح عملیات‌های «خیبر» در ساختمان «عمار»:
ساختمانی که نامش عمار است. با سنگ‌‌هایی سفید در نما و سن و سالی که حدودا به بیست و اندی سال پیش برمی‌گردد. در را می‌زنند و وارد می‌شوم. در راه پله روی یکی از بوردها برگه‌ای نصب شده که رویش بزرگ نوشته: «باید‌‌ها و نبایدهای کار تشکیلاتی».
طبقه اول واحد خواهران است. دیوار کناری‌‌ واحد خواهران را پر کرده‌اند از قاب عکس‌‌های زنان شهیده، از انقلاب و دفاع مقدس. و میان همه آنها آیینه‌ای برای تو گذاشته‌اند. روبرویش‌ می‌ایستی و لحظه‌ای خودت را جزئی از آنها‌ می‌بینی. حالا وقت ورود است. از این دکورها زیاد دیده‌ام؛ در مکان‌‌های مختلف. اما انگار این مدلِ زنانه‌اش بیشتر به دلم‌ می‌نشیند. داخل که می‌روی محیط کمی اداری‌تر می شود. میزها و کامپیوتر‌‌ها و کارمندان را می‌بینی که به صف در راهرو جا گرفته‌اند. در فضایی که ساده و مختصر و بی‌آلایش است. اولین اتاق بعد از راهرو، اتاق مسئول یا مدیر مؤسسه است. از لای دری که نیمه باز است سلام می‌کنم و داخل‌ می‌روم …

 مؤسسه خیبر چطور شکل گرفت؟
انگیزه اولیه شکل‌گیری آن از حضور ما در طرح ولایت دانشجویی شکل گرفت. حجت الاسلام نبویان نقش مهمی در این جرقه داشت. ایشان از شاگردان آیت الله مصباح “ره” بودند و در آنجا مبانی اسلام تدریس می‌کردند به ما. از سال ۸۷‌‌ شروع به کار کردیم و هدف اولیه‌مان را تبیین حقانیت اسلام قرار دادیم. چون احساس کردیم جامعه امروز ما نیاز به شناخت بیشتر اسلام و زیبایی‌‌هایش دارد. همانطور که امام رضا ؟ع؟ می‌فرمایند: «…لو عملوا محاسن کلامنا لاتبعونا الحدیث» یعنی اگر مردم زیبایی‌‌های کلام ما را بدانند از ما پیروی می کنند… به این ترتیب تصمیم گرفتیم در مؤسسه خیبر این جذابیت را برای نسل امروز ترویج بدهیم. در ابتدا به دنبال ترویج اندیشه اسلامی بودیم و از سال ۸۳ به طور مشخص روی موضوع «زن» تمرکز کردیم؛ کرامت زن و «زن در اندیشه انقلاب اسلامی».
 نقاط عطف فعالیت‌‌های مؤسسه خیبر را در این سال‌‌ها چه می‌دانید؟
اول انتخاب موضوع زن در همان سال ۸۳؛ و دوم دیدار حضرت آقا در سال ۸۵ و تأیید موضوع محوری فعالیت‌‌های ما‌‌ و توصیه ارزشمندشان به ما که فرمودند: «از کار برای حجاب خسته نشوید». نقطه عطف دیگر ما در این مسیر سال ۸۹ اتفاق افتاد؛ جایی که ما تصمیم گرفتیم هرآنچه را که آموخته‌ایم آموزش دهیم. اعضای مؤسسه ما اکثرا خانم‌‌ها بودند و در خواست‌‌ها از سراسر کشور برای برگزاری نمایشگاه و غیره زیاد بود و توان این حجم فعالیت و اعزام نیزو برای ما وجود نداشت. بنابراین برای اولین بار و به پیشنهاد وزارت ارشاد تصمیم گرفتیم دوره ی آموزشی برگزار کنیم و نیروها و کارهایمان را در سطح کشور تکثیر کنیم.
 مؤسسه خیبر اساسا چه کاری انجام‌ می‌دهد؟
در یک عبارت کوتاه مؤسسه خیبر برای زن و حجاب تولید محتوا می‌کند. اما ویژگی اصلی این محتوا کاربردی بودنش است. شاید مؤسسات و مراکز زیادی در حال پژوهش روی‌‌ این موضوعات باشند اما خیلی وقت‌‌ها این پژوهش‌‌ها در نهایت در کتابخانه‌‌ها جا‌ می‌گیرد. ما در کف میدان، در مدرسه، در دانشگاه، در اجتماع مستقیما با مخاطبمان در ارتباطیم، مشکلات و نیازمندی‌‌ها و سوالاتش را میشنویم و متناسب با آن به تولید محتوا و محصول کاربردی می‌پردازیم. حتی در نام مؤسسه آورده‌ایم مؤسسه فرهنگی «کاربردی» خیبر. محتوای ما فقط محتوای تئوری نیست. هم تئوری است هم عملیاتی است هم مهارتی. یعنی اول دانش را آموزش می‌دهیم، سپس چگونگی استفاده از این دانش به طور مثال در دانشگاه‌‌های مختلف، مدارس مختلف و مخاطبین مختلف.
اساس کار ما تولید محتوا است.و انتشارات تخصصی حوزه زن و حجاب. ناظر به این محتوا مرکز مشاوره دینی هم تأسیس کردیم که دومین یا سومین مرکز مشاوره اسلامی در ایران به حساب می‌آید. شخصیت‌سازی برای کودک و نوجوان داشتیم، و تولیدات لوازم التحریر و‌‌ محصولات مرتبط با این شخصیت‌‌های ایرانی اسلامی.
همینطور ناظر به محتوایی که تولید می‌کنیم به سراغ تولید پوشاک ایرانی اسلامی هم رفته‌ایم.
 مؤسسه خیبر به مسئله حجاب، در وضعیت فعلی جامعه چطور نگاه می‌کند؟
حجاب از مسائل اولویت‌دار اسلام و انقلاب اسلامی است که دشمن روی آن دست گذاشته. اما نگاه که می کنید در تمام مسائل و بحران‌‌های تاریخ اسلام و انقلاب و ایران، هرجا مردم به میدان آمدند مشکل حل شد؛ مثل جنگ تحمیلی، مثل کرونا و غیره. در این خصوص هم ما معتقدیم مسئله حجاب به دست مردم حل شدنی است. مردم باید به صحنه بیایند به عنوان جهادگر. و چیزی که جهادگر احتیاج دارد، دو چیز است: اول آموزش و دوم سلاح. یعنی ما برای هرکسی که در این حوزه می‌خواهد جهاد کند، هم آموزش‌‌های لازم را می دهیم و هم تجهیزات لازم را به او معرفی می کنیم. مثلا به او محصولات خوب حوزه زن اعم از کتاب و حتی رمان‌‌های مناسب برای نوجوان را معرفی می‌کنیم. این شناخت حاصل جلسات متعددی است که ما در مؤسسه داریم و تولیدات مختلف در این حوزه را رصد و سطح‌بندی می‌کنیم. با اینکه خیلی از‌‌ این محصولات به هدف کمک به حجاب یا جریان انقلاب اسلامی تولید شده‌اند، آثار خوبی از آب درنیامده‌اند و باید تولیدات مناسب و مؤثر از دیگر آثار جدا شوند.
 لحظه‌‌هایی که در این مسیر برایتان لذت ماندگاری ایجاد شد، چه لحظه‌‌هایی بودند؟
دیدارهایمان با رهبری‌ بسیار ماندگار بود. یکی همان سال ۸۳ که فرمودند: «از کار برای حجاب خسته نشوید». دیگری دیداری که در سال ۹۷ در جمع فعالان حجاب و عفاف با حضرت آقا داشتیم و من توفیق داشتم صحبت کنم. دغدغه‌‌ها را مطرح کردم و ایشان فرمودند خودتان به سراغ تولید بروید.
آخری هم در نمایشگاه کتاب امسال من از ایشان سئوال کردم که می‌گویند: مسئله حجاب اولویت نیست… ایشان با حالت اعتراضی فرمودند «این چه حرفی است؟! من بارها گفته‌ام که مسئله حجاب مهم است. شما با قوت کارتان را ادامه دهید.»
همینطور «طرح دختران نجابت» که یکی از طرح‌‌هایی است که ما در مؤسسه داریم و در جلسه ای که جبهه فرهنگی حجاب و عفاف با حضرت آقا داشتند و طرح ما را لابلای طرح‌‌های دیگر خدمت ایشان مطرح نمودند، ایشان مشخصا این طرح را تأیید فرموده بودند. خب این تأیید‌‌ها و رهنمودهای بی‌واسطه از زبان شخص ایشان واقعا همواره لذت‌بخش و امیدوار کننده بوده.
 فرمودید« طرح دختران نجابت». از این طرح بیشتر برایمان بگویید.
طرح «دختران نجابت» طرحی است که ما در مدارس داریم. یک هفته در مدرسه حضور پیدا‌ می‌کنیم در حالی که از هفته قبل پوستر‌‌های نمایشگاهی ما در مدرسه نصب شده است.
با هماهنگی مدیریت و عوامل مدرسه، کلاس به کلاس بچه‌‌ها را به نمایشگاهی که داخل مدرسه ایجاد شده‌ می‌آورند و ما پژوهش‌‌ها را برایشان بازگو‌ می‌کنیم. کارهای جنبی هم داریم؛ اعم از ارائه محصولات برتر حوزه زن عفاف و حجاب. خیلی هم کار سنگینی بود. ما در سال‌‌های اخیر دیگر این کار را خودمان اجرا نمی‌کنیم و این طرح از طریق نیروهایی که در سطح کشور تربیت کرده‌ایم و به آن‌‌ها پاورپوینت پژوهش‌‌ها را ارائه کردیم در حال برگزاری است. و مستقیما دخالتی نداریم.
کار در مدارس خیلی خوب است. علی رغم اینکه خیلی‌‌ها فکر‌ می‌کنند کار با نوجوان سخت است اما شیرین‌ترین کارها، کار با نوجوان است.
 بازخورد‌‌ها و تأثیرگذاری این کارها چگونه بوده؟
ما دستخط و دلنوشته‌‌های دانش‌آموزان از هر مدرسه را داریم. همین طور فرم نظر‌‌‌سنجی‌‌هایی که از دانش‌آموزان مدیران و معاونان داریم و مستنداتی که همه‌شان حرف مشترک‌شان این است که با ما تا به حال از این زاویه و اینگونه صحبت نشده بود. شما کتب درسی را که نگاه‌ می‌کنید. کسی با خواندن آنها تصمیم‌ نمی‌گیرد با حجاب شود. ولی در این کارها ادبیات دیگری از جنس نوجوان هست که موجب شده به حمدالله تأثیر خوبی داشته باشد.
ویژگی کار، در طرح‌‌های ما این است که ما به انسان‌ها آموزش مستقیم‌ نمی‌دهیم. بلکه آنها را در حالی قرار‌ می‌دهیم که خودش فکر‌ می‌کند روی نگاه و جهان‌بینی او دست‌ می‌گذاریم. و او را به فکر کردن وادار می‌کنیم. اصلا پاورپوینتی که ما در مدارس ارائه می‌کنیم و با مخاطب حرف‌ می‌زنیم، در واقع برای حجاب است اما جالب اینجاست که به شکل مستقیم چیزی درباره حجاب ندارد.
گزارش‌‌هایی که ما از مخاطبان بعد از کارگاه‌‌ها گرفته‌ایم نشان دهنده این موضوع است که از او سئوال‌ می‌شود جلسه درباره حجاب بود؟ می‌گوید نه، اصلا، چیزی درباره حجاب نگفتند.
و ما سعی‌ می‌کنیم جهان‌بینی و دنیای او را تغییر دهیم و آنوقت در این بینش جدید حجاب پذیرفته‌تر خواهد بود. شاید این سبک مواجهه جایش خالی بوده که آنقدر مورد استقبال قرار‌ می‌گیرد.
در این سیر و با وجود سختی‌‌ها و موانع لحظه‌‌هایی بوده که از ادامه دادن نا امید شده باشید؟
از ادامه دادن نه ناامید شده‌ایم و نه خواهیم شد؛ اما از مسئولین چرا. هر چه‌ می‌گذرد بیشتر به این نتیجه‌ می‌رسیم که هیچ حسابی‌ نمی‌شود روی مسئولین باز کرد. هربار که کار را متوقف مسئولین کردیم تقریبا شکست خورد.
 مهمترین مطالبه‌تان از مسئولین چیست؟
همان قوانینی که تصویب کرده‌اند، اجرا کنند، همین! خیلی‌‌ها فکر‌ می‌کنند ما قانون نداریم. اما بحث، عدم اجرای قوانین است. شما ببینید بسیاری از مربیان و مسئولان مدرسه اعم از مدیر و معاون و معلم فارغ از اینکه چه خوراک فکری نامناسبی بعضا به این بچه‌‌ها می‌دهند ظاهرشان هم دیگر مناسب نیست.
من در تمام شهرها و استان‌‌های مختلف که‌ می‌روم‌ می‌بینم بلاتفاق فعالین فرهنگی این شهرها یکی از دغدغه‌‌های اصلی‌شان این است که کادر مدرسه سر و وضع مناسبی ندارند. وقتی در وزارتخانه‌‌های رسمی ما، خانم‌‌ها و آقایانی که کارمندان رسمی جمهوری اسلامی هستند و حقوق بگیر این دستگاه‌‌های دولتی هستند هم خودشان را ملزم‌ نمی‌دانند قانون پوشش را رعایت کنند، آن وقت به‌نظر شما خنده‌دار نیست ما برویم در خیابان به زنان بگوییم چرا پوشش شما این طور است؟
خب چرا نباید اینطوری نباشد؟ وقتی که مثلا در فلان وزارتخانه ما خانم‌‌ها با آن شکل و شمایل‌ می‌آیند، مردم عادی‌ می‌گویند وقتی در یک وزارتخانه فرهنگی، کارمند رسمی این سرو وضع را دارد پس من دیگر هرطور لباس بپوشم نباید بد باشد. مطالبه ما از مسئولین این است که حداقل قوانین را در نسبت به خودشان رعایت کنند و قوانین در برابر مردم بماند برای بعد.
 پیش‌بینی شما نسبت به وضعیت حجاب در‌‌ ایران آینده چیست؟
خیلی‌‌ها فکر‌ می‌کنند ناراحتند از اینکه چرا آنقدر بی‌حجابی زیاد شده است. خب ما در جامعه دزدی داریم، اختلاس داریم، دروغ داریم غیبت داریم و …
من فکر‌ می‌کنم مشکل و مسئله اصلی اصلا این نیست؛ مسئله مهم این است که چقدر بی‌حجابی ارزش‌ می‌شود. یعنی فرد بی‌حجاب به بی‌حجاب بودن خودش افتخار‌ می‌کند.
این که نظام ارزشی مختل‌ می‌شود. هنجار و ضد هنجار جایش عوض‌ می‌شود؛ این نگران کننده است. ما در تاریخ ایران سختی‌‌های بسیار زیادی را پشت سر گذاشته‌ایم پستی‌‌ها و بلندی‌‌های زیادی بوده است. مشکلات اقتصادی قحطی‌‌ها از زمانی که روس‌ها آمدند و گندم ما را بردند تا انگلیس و … اما مردم در برابر غیرت همواره کوتاه نیامدند. همان آدمی که در ظاهر بی‌حجاب است، بی‌حیایی در جامعه را بر‌نمی‌تابد. مردم برنمی‌تابند. اتفاقی که دارد‌ می‌افتد دیگر آخرش است. مردم ایران هم در برابر غیرت و حیا کوتاه بیا نیستند. طبیعتا به هر میزانی که جبهه حق تلاش کند برای تبیین، موفق خواهد شد و بدیهی است که هر قدر هم جبهه باطل کار کند و ما کوتاهی بکنیم آنها جلوتر خواهند بود و ما در این جنگ حق علیه باطل نباید به دنبال این باشیم که هیچ فرد بی‌حجابی در ایران نباشد و همه محجبه شوند.
باید به دنبال این باشیم که بی‌حجابی ارزش نشود. به‌واقع به فطرت آدم‌‌ها برگردیم که بی‌حجابی هرگز ارزش نبوده است.
 چند جمله‌ می‌گویم و ممنون می‌شوم جای خالی‌‌ها را پر کنید.
 مؤسسه خیبر اگر … بهتر‌ می‌شد.
زودتر از این به خودش اعتماد‌ می‌کرد و قید مسئولین را می‌زد.
 حجاب اگر … بود بهتر‌ می‌شد.
کارکرد‌‌هایش خوب تبیین شده بود.
 مشکل حجاب در ایران مشکل … است
کم کاری ما و سرمایه‌گذاری دشمن. یعنی دشمن درباره حجاب هیچ وقت خط را گم نکرد، همیشه ایستاد و حمله کرد اما گاهی غفلت کردیم و راه را گم کردیم.
 اولویت فرهنگی در ایران چیست؟
خودباختگی‌ای که از زمان قاجار شروع شده همچنان ادامه پیدا کرده و به نظر من چیزی که اولویت ما به عنوان مسئله فرهنگی است، کارکردن روی خودباوری مردم به عنوان ایرانی مسلمان است.
*چند تا اسم می‌گویم و اگر ممکن است نظرتان را در مورد هرکدام بفرمایید؟ آقای مهدی نصیری.
آقای مهدی نصیری در مسیر فهم اسلام و نظام اسلامی و حکومت اسلامی دچار مشکلاتی شده‌اند و به همین ترتیب تا ثریا قرار است این روند ادامه پیدا کند.
حتی در کتاب «زن در جایگاه اسلام»‌‌ هرچه که شما بتوانید تصور کنید، زن تحقیر شده است. کسی که نگاهش به زن این است و کسی که مبنای این حکومت اسلامی را نداند خود به خود با دشمنان در بعضی نظرات همسو می‌شود.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی فعلی.
فرد دغدغه‌مندی است که گرفتار فرآیند‌‌های غلطی شده است. چون من از نزدیک چند‌‌ باری با ایشان صحبت کرده‌ام. دغدغه دارند و درخواست کمک کرده‌اند که بیایید وضعیت را سامان بدهیم. اما گرفتار چهارچوب‌‌هایی که از قبل شکل گرفته، شده‌اند. من در جلسات دیده‌ام حتی مسئولان هم به عادت و توجیه رسیده‌اند. ایشان اینطور نیستند. دغدغه دارند اما عملی شدن این دغدغه‌‌ها در این ساختار راحت اتفاق‌ نمی‌افتد.
فیلترینگ
بنظرم باید کلمه جایگزین برایش بگذاریم به این جهت که این کلمه خود به خود گارد ایجاد‌ می‌کند.
*خب چه جایگزینی؟ حتما طرح صیانت؟ با این چیز‌‌ها مشکل حل‌ می‌شود؟
نه! ببینید فیلترینگ اگر به معنی ایمن‌سازی فضای مجازی باشد خوب و لازم است. به شرطی که با سازوکاری درست اجرا شود.
من از کسانی که مخالف این امر هستند سئوال‌ می‌کنم: یعنی‌ می‌گویند هر محتوایی هر جا تولید شد برای همگان قابل استفاده است؟!
نه! یعنی اختیار این امر را به خود مخاطب‌ می‌دهند و توصیه خود را مثلا برای افراد زیر ۱۵ سال و … ارائه‌ می‌کنند؟
خب در دنیایی که رسانه دارد همه چیز را مدیریت می‌کند چرا باید همه چیز را مدیریت‌ می‌کند چرا باید همه چیز را به برخورد آدم‌‌ها در سنین مختلف واگذار کنیم.
مثلا در بحث حیا‌ می‌گویم مرد یک وظیفه‌ای دارد مثلا که آن کنترل نگاه است. و رعایت غیرت از آن طرف. حکومت هم وظیفه‌ای دارد در این امر. مثلا همین موضوع مدیریت فضای مجازی و رسانه به عهده حکومت است. یعنی هرچیزی برای هرکسی قابل استفاده نیست و‌ نمی‌شود همه چیز را به عقل بشر واگذار کرد و رفت؛ چون بشر احساسات و هیجان و شهوت و غیره دارد. حکومت‌‌ها موظفند فضا را تا حدی امن کنند.
لایحه جدید مجلس برای عفاف و حجاب؟
سئوال اصلی من در خصوص این لایحه، این است که چرا همه قوانین را برای مردم گذاشته‌اند و برای خودشان قانونی نگذاشته‌اند؟! چرا مثلا فلان کارمندان حداقل پوشش قانونی را رعایت‌ نمی‌کنند.
مشکل جدی این لایحه این است که این سبک مواجه دارد کاری‌ می‌کند که هرکسی با هر وضعی بیرون بیاید بعدا‌ می‌تواند بگوید پوشش را دارم.
ببینید من هم قبول دارم تصویب کردن قانون در عرصه بازنگری بی‌حجابی کار سختی است اما این قوانین بسیار خام است و ناظر به حقیقت جامعه نیست مثلا‌ می‌شود برای این افراد محدودیت شخصی برای یکسری از حقوق شهروندی قرار داده‌ ‌شود. که مثلا هرکس رعایت نکرد مدتی نتواند از امکاناتش استفاده کند.
موضوع بعدی این که انگار این قانون برای جامعه اسلامی نوشته نشده که نقش امر به معروف و نهی از منکر را هم از مسلمان‌ها در ایران‌ می‌گیرد. و یک بی‌مسئولیتی ایجاد‌ می‌کند که شما نباید بگویید. متأسفانه برای تصویب این قانون هیچ مشورتی با متخصصین این حوزه و کارشناسان انجام ندادند.
به عنوان آخرین سئوال از حضور و نقش مؤسسه خیبر در سی‌امین نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم و در حوزه عفاف و حجاب هم بفرمایید.
این نهمین حضور مؤسسه ما در نمایشگاه قرآن بود. در این سال‌ها با موضوعات حجاب و خانواده و زن را در نمایشگاه کار کرده‌ایم. اما ما در نمایشگاه کتاب امسال کار چالشی‌تری داشتیم و مخاطب نمایشگاه کتاب نسبت به نمایشگاه قرآن مشارکت گسترده‌تری داشت. ما آنجا ۹ تا دیوار آزاد گذاشتیم با سئوال‌‌هایی هدفمند بالای هر تخته که از مردم‌ می‌خواستیم بیایند و نظرشان را آزادانه بنویسند. خودمان نگران بودیم مردم مشارکت نکنند. اما دیدیم گاهی پای یک دیوار آزاد ۵۰ نفر جمع شده‌اند و دارند گفتگو‌ می‌کنند. گاهی کارشناسان ما دیگر از پس این حضور بر‌نمی‌آمدند. این نشان‌دهنده این است که چقدر مردم حرف دارند. بعضا حتی برای گرانی گوجه فرنگی هم سر ما داد‌ می‌زدند. اما کارشناسان ما صبوری کردند‌‌ و گاهی روزی ۱۰ ساعت‌ می‌ایستادند و نتیجه‌اش این شد که توییت‌‌ها و بازخورد‌‌هایی ما دیدیم که نوشته بودند. یک سری خانم باکلاس مؤدب و باسواد دیدیم که ایستاده بودند بشنوند و منطقی حرف بزنند.
نمایشگاه کتاب برای ما سر تا سرش میدان بود. تخته بهانه بود که مردم بیایند و ساعت‌‌ها حرف بزنند و این تجربه بسیار خوبی بود.