تهیه‌کننده برنامه “چراغ” به عدم حمایت مالی خارج از سازمان صداوسیما اشاره کرد که جایی غیر از تلویزیون حامی برنامه‌ای نشد که به دنبال تبلیغ “حجاب” است.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، برنامه “چراغ” با موضوع عفاف و حجاب حدود ۲ سالی است که از شبکه پنج سیما پخش می‌شود، در هر قسمت فعالان فرهنگی مقابل مجری برنامه روایتی از فعالیت‌ها و تجربه‌های خود در حوزه عفاف و حجاب دارند، افرادی که حتی در سطحی کلان، جامعه پیرامون خویش را تحت تأثیر قرار دادند و با دانش، عملیاتی را برای ترویج عفاف و حجاب به کار گرفتند.
در “چراغ” با آن گروه از افراد گپ می‌زنند که کمتر معرفی شدند، زیرا برنامه‌های مشابه صرفاً به معرفی افرادی پرداخته‌اند که مسیرشان، زندگی و اندیشه‌شان پایبندی به حجاب نداشته است و در اثر تحولاتی به حجاب روی آورده‌اند. در حالی که آنها در جبهه ترویج و تبلیغ بودند کمتر معرفی و به آنها تریبون داده شده است.
در ادامه با عوامل برنامه به گفتوگو نشستیم تا چند گام آن‌سوی قاب دوربین را مرور کرده باشیم.
با مصطفی هیودی تهیه‌کننده، نحوه شکل‌گیری برنامه و تولید را مرور می‌کنیم:
آماده چراغ سوم می‌شویم
* ایده تولید “چراغ” از کجا آمد و چراغ چگونه شکل گرفت؟
حدود ۲ سال پیش به درخواست مدیر شبکه پنج، کاری را خواستیم برای عفاف و حجاب روی آنتن ببریم و همزمان با هفته عفاف و حجاب راه‌های مختلفی را بررسی کردیم. اولین بحث این بود که برنامه، دوستانه باشد برای مخاطب قشر سفید جامعه و کسانی که در حوزه عفاف حجاب دغدغه‌مندند؛ با دوستانی که در حوزه عفاف و حجاب تجربه فعالیت داشتند صحبت شد و با بچه‌های مؤسسه خیبر آشنا شدیم و در چندین جلسه ایده‌پردازی کردیم و در راستای هدف و مأموریتی که شبکه از ما خواسته بود، پیش رفتیم.
می‌خواستیم به برنامه‌ای برسیم به دور از جنجال و نتیجه جلسات ما این بود که برنامه‌ای صمیمی باشد از تجربه‌های موفق دوستان و کنشگران دغدغه‌مند حوزه حجاب بهره ببریم و قرار شد که فعالان حوزه عفاف و حجاب میهمان ما باشند و تجربه‌های موفق آنها به عنوان کنشگران و دغدغه‌‌مندان حوزه و عفاف و حجاب با مخاطبان به اشتراک گذاشته شود و با دوستان مؤسسه خیبر کار را شروع کردیم. فصل اول که تمام شد، در فصل دوم کار گسترده‌تر شد و آماده فصل سوم می‌شویم.
نه یاری مادی دادند و نه معنوی!
* ساخت چنین برنامه‌هایی مورد حمایت و توجه اسپانسرها قرار می‌گیرد؟ احتمال می‌رود که برای ساخت برنامه‌ای با موضوع حجاب، بودجه خوبی درنظر گرفته شده باشد…
برنامه اسپانسر نداشته و هرچه کردیم با هزینه‌های سازمان بوده و خارج از سازمان صداوسیما کسی ما را یاری مادی که هیچ، واقعاً معنوی هم کسی ما را همراهی نکرده، برنامه هم با بودجه خیلی محدودی در حدّ برنامه‌های گفتوگومحور ساخته شده و متأسفانه کسی ما به لحاظ مالی همراهی نکرده است.
هر چند که خیلی از ارگان‌ها در مأموریتشان هست که به این مقوله مهم بپردازند اما متأسفانه نه یاری مادی کردند و نه به لحاظ لوکیشن، جاهای مختلفی که صحبت کردیم، امکاناتی در اختیار ما قرار ندادند.
* با توجه به اینکه فصل دوم در حال پخش است و فصل سوم را در پیش دارید برنامه بعد از این ادامه‌دار می‌شود؟
با توجه به استقبال از فصل یک و دوی چراغ، فصل سوم هم در حال پیش تولید است و از یک ماه دیگر تولید را شروع می‌کنیم، اواخر اسفند روی آنتن می‌رود و به یاری خدا ادامه‌دار خواهد بود.
از نمایشگاه “دختران حاج قاسم”، آیتم ساختیم
* محدودیت‌های شما در تولید چه بود و چطور جبران می‌کردید؟
در بحث آیتم‌ها کارهای متنوعی در بحث عفاف و حجاب تولید کردیم، از جمله کارهای میدانی از نمایشگاه‌ها در هفته عفاف و حجاب و یا پوشش فعالیت‌های دختران انقلاب در نمایشگاهی که به مناسبت ایام فاطمیه برپا شده بود، همچنین از نمایشگاه “دختران حاج قاسم” که مؤسسه خیبر برپا کرده بود، آیتم‌هایی مستند از این فعالیت‌ها ساختیم و بعدها به واسطه محدودیت‌های مالی امکان حضور در شهرستان‌های مختلف و تهیه گزارش میدانی از فعالیت‌های آنها را نداشتیم.
البته شیوع کرونا هم دخیل بود و ما تلاش کردیم تا از تمام استان‌ها میهمان داشته و فعالان حوزه عفاف و حجاب را معرفی کرده باشیم و با آیتم‌هایی چون معرفی کتاب‌های مرتبط با حوزه عفاف و حجاب کمبودهای موجود را جبران کنیم.
***در برنامه، خود واقعیام هستم
المیرا سماواتی مجری برنامه هم از تلاش برای اجرایی صمیمی و گپ و گفت دیدنی و شنیدنی می‌گوید:
* اجرای برنامه چراغ چه تفاوت‌هایی برای شما نسبت به سایر برنامه‌ها داشته است؟ تفاوتی در برنامه احساس کردید؟ جنس خاصی از اجرا را می‌طلبید؟
فضای برنامه چراغ در کل کمی متفاوت‌تر است اما این به آن معنا نیست که سبک اجرای من باید تغییر کند، آنچه به تناسب هر برنامه باید تغییر کند متن و نویسندگی برنامه است که در چه مسیری باید برنامه را پیش ببریم، صحبت من این است که شخصیت مجری، شخصیت ثابتی است و این‌طور نیست که در هر برنامه خود واقعیام را تغییر دهم، اما به فراخور برنامه شاید سبک و سیاق و روش ارتباط‌گیری با میهمان تغییر کند.
“چراغ” چه تفاوتی با دیگر گفت‌وگومحورهای تلویزیون دارد؟
* چطور با مهمانان آشنا می‌شدید؟ شخصاً چقدر به آنها نزدیک شدید و ارتباط گرفتید؟
نیاز است که به دلیل سبک گفتوگو محور و شکل خاصی از گفتوگو، رابطه با میهمان برنامه کمی صمیمی‌تر باشد و کمی بیشتر وارد حریم و زندگی شخصی‌شان می‌شدم و این سبک، با گفت‌وگوی کارشناس برنامه “به خانه بر می‌گردیم” متفاوت است. در سبکی که ما کار کردیم همه میهمانان خانم و دخترخانم‌ها بودند که به دلیل هم جنس بودن، موقعیت ارتباط‌گیری بهتری هم فراهم می‌شد و از آنجا که بسیاری از میهمانان برنامه برای نخستین بار بود که مقابل دوربین قرار می‌گرفتند و کمی استرس دوربین وجود داشت قبل از برنامه با هم گپ و صحبت داشتیم.
این کار به صمیمیت و کاهش استرس آنها در مقابل دوربین هم کمک می‌کرد و در برنامه خوب امکان ارتباط گیری وجود داشت و در هر روز ضبط با سه تا چهار میهمان صحبت می‌کردیم و در حدود نیم روز در کنار هم بودیم. این زمان هم بهترین فرصت برای آشنایی بیشتر من با میهمانان بود و قبل از مواجهه هم اطلاعات کامل در مورد آنها را مطالعه می‌کردم.
* بازتاب اجرای “چراغ” در زندگی و کار حرفه‌ای شما چطور است؟
بله. خیلی راجع به برنامه “چراغ” از من سؤال می‌پرسیدند و خیلی بازخورد داشت و وقتی صحبت از تجربه و اثرگذاری آن مطرح است برای من که مقابل آنها بودم بسیار مؤثر بود. این دلسوزی و احساس مسئولیت اجتماعی این خانم‌ها برای من بسیار جالب بود و روی من هم تأثیر می‌گذاشت.
واکنش‌ها به اجرای با مانتو در برنامه‌ای که حجاب را تبلیغ می‌کند
* شما مجری برنامه‌ای با موضوع حجابید اما پوشش خود شما چادر نیست و این در نوع خودش فکر کنم برای اولین بار در تلویزیون باشد، برای این موضوع مشکلی نداشتید؟ واکنش‌ها نسبت به این موضوع چه بوده است؟
این اولین بار است که برنامه‌ای در این حوزه در تلویزیون ما تولید می‌شود که پوشش مجری برنامه چادر نیست، چرا که هدف برنامه این است که بگوید حجاب درونی در همه ما باید آن جوشش اصلی خودش را داشته باشد و در درون همه ما ریشه دهد و باورهای عمیق قلبی، اعتقادی و دینی‌ای که در ما هست، تقویت شود تا نمودِ آن حجاب ظاهری ما شود. تا زمانی که آن عفت و حیای درونی وجود نداشته باشد، انتظار نمودِ ظاهری هم نباید داشته باشیم.
حالا چادر می‌تواند نمودی از حجاب درونی باشد یعنی حجاب برتری که در کشور ما از آن نام برده می‌شود و مقام معظم رهبری هم با این عنوان فرمودند که «حجاب برتر». با این اوصاف، به این معنا نیست خانم‌هایی که پوشش چادر دارند، صرفاً آنها می‌توانند در جامعه حضور داشته باشند. قرار نیست دسته‌بندی داشته باشیم! ما در این برنامه تلویزیونی می‌گوییم خانم‌هایی که مثل من پوشش آنها مانتو است البته مانتویی که در پوشیدگی کامل قرار دارد و اگر دقت کرده باشید سبکِ مانتوی من کاملاً بلند و پوشیده گشاد است.
روسری‌های من کاملاً بلند و پوشیده است و روی بدن را گرفته و چیزی کم از چادر ندارد؛ ما می‌گوییم در جامعه خانم‌هایی با پوشش مانتو به شکل درست، حجاب و عفاف را رعایت می‌کنند. اما این چالش را داریم که چرا در بازار این همه مانتوهای تنگ و کوتاه و بدون دکمه داریم و وقتی خانم‌ها می‌خواهند مانتوی بلند و گشاد پیدا کنند به سختی می‌توانند چنین مانتوهایی را بیابند؟
واکنش‌هایی که از مردم گرفتم خیلی متفاوت بود عده‌ای می‌گفتند چقدر خوب و اولین بار است که واقع‌بینانه در تلویزیون راجع به حجاب صحبت می‌کنید، چقدر خوب که شما نگفتید حجاب مساوی چادر، نقطه و تمام. می‌گویید خانم‌هایی در جامعه هستند که پوشش آنها چادر نیست اما درست و کامل است و تلویزیون چنین تقابلی را نشان می‌دهد. نشان دهنده واقعیتی است که در جامعه وجود دارد نه آنکه دو خانم چادری را مقابل هم بنشانید و راجع به حجاب صحبت کنید و نمایشی صرف باشد.
از طرف دیگر یکسری از مخاطبین می‌گویند وقتی از حجاب صحبت می‌کنید باید مجری هم پوشش چادر داشته باشد و ما این دوستان را اقناع می‌کنیم که آیا شما مشکلی در پوشش من می‌بینید؟ آیا این پوششی که کاملاً مطابق با عرف و شرع و دین ما است، مشکلی دارد؟ پس ما می‌گوییم اگر کسی نمی‌خواهد چادر داشته باشد حداقل مانتوهایی داشته باشد که پوشیده و باوقار باشند.
*** چراغ کارزاری برای جنگ روایتها
* آیا برای ساخت برنامه با موضوع حجاب، تجربیات قبلی تلویزیون را در نظر گرفتید؟
بله، تجربیات مربوط به تلویزیون را بررسی کردیم، تقریباً چند برنامه بود، در حوزه برنامه‌سازی چند برنامه داشتیم که عمدتاً گفتوگومحور و با حضور کارشناسان بوده و درباره مباحث حجاب صحبت شده است و فکر می‌کنم تجربه دوم تلویزیون راجع به افرادی بود که متحول شدند و سبک زندگی متفاوتی را در پیش گرفتند؛ با برنامه “از لاک جیغ تا خدا” که ۳۰۰ یا ۴۰۰ قسمت بود و در نوع خودش جدید بود، نمایش تحول آدم‌ها و تغییر مسیر زندگی افراد در نوع خود موضوعی است که مخاطب را جذب می‌کند.
اما تجربه سوم تلویزیون در حوزه تبلیغ و ترویج عفاف و حجاب برنامه “چراغ” است با حضور مبلغین و کسانی که راه ترویج و تبلیغ را در پیش گرفتند و موفقیت‌هایی به دست آوردند و تأثیرات کار خود را در حوزه ترویج حجاب همچنین حوزه امر به معروف و نهی از منکر دیدند، این کار برای اولین بار در تلویزیون اتفاق افتاده است و با همکاری خوب شبکه پنج و گروه اجتماعی شکل گرفت.
به نظرمن برنامه “چراغ” سومین نوع از تجربه‌های تلویزیون با موضوع حجاب است که مبلغین حوزه عفاف و حجاب از تجربیات مؤثر خود و نحوه مواجهه با مخاطب، صحبت می‌کنند و این تجربه‌ها را با بینندگان برنامه به اشتراک می‌گذارند. از نظر مخاطب‌شناسی هم برنامه “چراغ” قدری متفاوت است و در قدم اول مخاطبین ما مؤمنان جامعه و افرادی‌اند که دلسوز و نسبت به وضعیت موجود ناراحت‌اند و دوست دارند کاری پیش ببرند.
نشان‌دادن این تجربیات و افراد موفق باعث افزایش انگیزه برای همین دسته از مخاطبان می‌شود که آنها هم کاری بکنند. همچنین فرصتی است که از کارهای کوچک و بزرگ میهمانان برنامه الگو بگیرند.
بیان تجربه مبلغین حجاب کمک می‌کند این عرصه خالی نماند
* چرا با وجود این همه موضوع در حوزه عفاف و حجاب، سراغ بیان تجربیات مبلغین حجاب و امر به معروف و نهی از منکر رفتید؟
در حوزه عفاف و حجاب، رسالتی نسبت به کار زمین‌مانده‌ای احساس کردیم، در حوزه برنامه‌های گفتوگو محور و پاسخ به شبهات و نظایر آن، الحمدلله اساتیدی حضور دارند و هرچند کم در رسانه پرداخته می‌شود اما جای موضوع بیان تجربیات موفق از زبان صاحبان این تجربه، خالی بود و باید به آن پرداخته شود، امروز در بحث حجاب افرادی هستند که روایت‌های خودشان را مطرح می‌کنند.
مبلغین حجاب هم باید وسط میدان باشند و رسانه باید این فرصت را فراهم کند که این روایتها گفته شود، تا در این جنگ روایتها نقص و خلل جدی وجود نداشته باشد و این عرصه خالی نباشد. بیان تجربه مبلغین حجاب و امر به معروف کمک می‌کند این عرصه خالی نماند و برای الگوگیری و انگیزه‌بخشی برای مخاطب مؤمن، دلسوز و دغدغه‌مند مفید است.
میهمانان “چراغ” چطور انتخاب می‌شوند؟
* میهمانان برنامه را چگونه پیدا کرده‌اید؟ آیا افرادی بوده‌اند که درخواست شرکت در برنامه داشته باشند؟
ارتباطات زیادی وجود داشت و پیرو تجربیات چند ساله‌ای که در حوزه عفاف و حجاب داشتیم، با بسیاری از میهمانانی که در برنامه شرکت کردند از قبل ارتباط داشتیم و آنها را می‌شناختیم، این بخشی از کار بود که مستقیماً می‌دانستیم چه کسانی حرفی برای گفتن دارند و از آنها برای حضور در برنامه دعوت می‌کردیم، برخی از میهمانان را از طریق سایر میهمانان و یا سایر افرادی که می‌شناختیم و ارتباطاتی داشتند پیدا می‌کردیم.
بعد از آنکه فصل اول برنامه شروع به پخش شد، پیامک‌هایی داشتیم که افرادی بودند و درخواست شرکت در برنامه داشتند و با آنها ارتباط می‌گرفتیم و آن‌هایی که به نظرمان تجربه کاری موفق در حوزه عفاف و حجاب داشتند را به برنامه دعوت کردیم.
متوجه شدیم چقدر جای این برنامه خالی بوده است!
* در شرایط فعلی که به تعبیری جنگ روایتها است و همواره حوزه عفاف و حجاب مورد هجمه مخالفان قرار می‌گیرد، از چه ایده‌هایی برای شنیده شدن و دیده شدن فعالان عرصه عفاف و حجاب و امر به معروف و نهی از منکر در کار خود بهره گرفتید؟
ایده مهم ما در تعبیر جنگ روایتها ایجاد فرصت و بستر مناسب برای بیان روایتها و معرفی فعالیت‌ها در عرصه حجاب و امر به معروف و نهی از منکر بود تا تجربیات مؤثر آنها در رسانه معرفی شود و این آغاز راهی است که شروع کردیم. این روایتها لازم است مستمر باشد و تسرّی پیدا کند و قالب‌های مختلف داشته باشد.
خیلی ساده و صمیمی با مردم حرف زدن به دل‌ها می‌نشیند و بازخوردهای خوبی که از پخش فصل اول و دوم برنامه گرفتیم، متوجه شدیم چقدر جای این برنامه خالی بوده است و دائما در حال اضافه کردن فعالان این عرصه به برنامه‌ایم.
تغییرات در فصل سوم جدّی‌تر می‌شود
* با توجه به ضبط استودیویی برنامه چه شیوه‌ای برای دریافت نظر مخاطب داشتید؟
دریافت نظر مستقیم مخاطبان توسط سامانه پیامکی است و هر هفته تمام پیامک‌ها را بررسی می‌کنیم، چه آن‌هایی که درخواستی دارند و یا نیاز به معرفی کتاب دارند و یا ارتباط با میهمان برنامه را می‌خواهند و در حد توان تمام پیامک‌ها به طور مستمر پاسخ داده می‌شود؛ چه در سامانه پیامکی برنامه و چه در صفحات مجازی شبکه‌های اجتماعی و از نظرات مخاطبان برای تولید فصل دوم به طور کامل بهره بردیم. بر همین اساس رویکرد و قالب فصل دوم برنامه کمی تغییر کرد و تغییرات بر اساس نظرات مخاطب در فصل سوم جدّی‌تر خواهد بود.
منبع: خبرگزاری تسنیم
https://www.reihane.ir/p/718
